Coraz więcej osób w naszym kraju decyduje się na założenie i
prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej. Powyższe
wynika głównie z faktu rosnącego bezrobocia i w konsekwencji
niemożności znalezienia zatrudnienia czy też utrzymującego się
kryzysu gospodarczego skutkującego większą liczbą zwolnień przez
dotychczasowych pracodawców. Zakładanie własnej działalności
gospodarczej częstokroć powodowane jest również niepisanym
porozumieniem pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, w którym strony
dotychczasowego stosunku pracy umawiają się, że pracownik w zamian
za utrzymanie współpracy zacznie prowadzić działalność na
własny rachunek, przejmując tym samym na siebie wszelkie obowiązki
księgowe i podatkowe. Zakładanie i prowadzenie własnego biznesu w
początkowym okresie nie jest proste, zaś stres związany z
pytaniem, czy uda się osiągnąć zyski, czy wybrano odpowiednią
branżę itp. pogłębiają dodatkowo nerwy związane z koniecznością dopełnienia na starcie wszystkich niezbędnych formalności. Zdając
sobie sprawę z tego, że nowi przedsiębiorcy mają trudniej,
ustawodawca przewidział szereg ułatwień, które mają zachęcić
do zakładania własnej firmy, z drugiej zaś mają ułatwić i
ograniczyć do minimum wypełnienie obowiązków koniecznych do tego,
by stać się swoim własnym szefem.
Po
pierwsze nowi mają taniej. Osoby zakładające po raz pierwszy
własną pozarolniczą działalność gospodarczą mogą liczyć na
duże profity przy opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne. Z
prowadzeniem działalności wiąże się bowiem obowiązek
samodzielnego opłacania takich składek, jeżeli zaś przedsiębiorca
zaniecha wypełniania tego obowiązku lub też opłaci obligatoryjną
składkę w zaniżonej wysokości, to wówczas w ZUS-ie powstanie
zaległość, którą będzie trzeba zapłacić wraz z odsetkami i
ponownie zgłosić się do ubezpieczenia. Nowi przedsiębiorcy, jeśli
spełniają przesłanki określone w odpowiednich przepisach, mogą
zdecydować się na opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne w
preferencyjnej wysokości, co z pewnością pozwoli na zainwestowanie
pozostałych środków finansowych w rozwój działalności na
starcie. Składki w niższej wysokości mogą obowiązywać dla
danego przedsiębiorcy długo, bo aż w okresie pierwszych 24
miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania
działalności gospodarczej. Wysokość składek stanowi kwota
zadeklarowana przez przedsiębiorcę, lecz najniższa, jaką można
zadeklarować, to 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Powyższe nie ma jednak zastosowania do przedsiębiorców, którzy
prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed
dniem rozpoczęcia wykonywania przedmiotowej działalności
gospodarczej prowadzili już inną pozarolniczą działalność
gospodarczą. Po drugie- i tutaj niestety pojawia się pułapka dla
tych, którzy chcą dotychczasowy stosunek pracy zamienić na
identyczną w obowiązkach i powierzonych zadaniach relację pomiędzy
przedsiębiorcami- z niższych składek na ubezpieczenie społeczne
nie mogą skorzystać osoby wykonujące
działalność gospodarczą na rzecz swojego byłego pracodawcy, na
rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w
bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach
stosunku pracy takie czynności, jakie aktualnie wchodzą w zakres
wykonywanej przez nie działalności gospodarczej. Preferencyjne
składki ZUS są z pewnością dużym udogodnieniem dla nowych
przedsiębiorców w sytuacji, w której wszelkie środki finansowe są
potrzebne na rozwój własnego biznesu, lecz jednocześnie mają też
pewne minusy. Niewielka kwota na własne ubezpieczenie oznacza
niestety również bardzo niewielkie świadczenie np. w razie choroby
czy macierzyństwa przedsiębiorcy, jeśli przypadną one w okresie
opłacania niższych składek. Dlatego też ustawodawca dał
przedsiębiorcom jedynie możliwość zdecydowania się na tzw.
„niski ZUS”, z której to możliwości, jeśli mają na to
odpowiednie środki finansowe, mogą po prostu nie skorzystać i
opłacać składki od samego początku w pełnej wysokości.
Po
drugie nowi mogą liczyć na więcej. Decydując się po raz pierwszy
na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej warto postarać
się o bezzwrotną dotację z urzędu pracy czy też ze środków
unijnych na rozwój własnego biznesu. W tym celu należy zorientować
się w swoim urzędzie, czy posiada on środki przeznaczone na ten
cel, w jakich terminach można składać wnioski, pobrać druki
stosownych dokumentów i formularzy. Ważne jest, by w tych kwestiach
być na bieżąco z informacjami z urzędu pracy, gdyż zazwyczaj
środków nie starcza dla wszystkich chętnych, może decydować
kolejność zgłoszeń itp. Każdy urząd w innych terminach może
dysponować odpowiednimi środkami na powyższy cel, każdy we
własnych terminach ogłaszać nabór chętnych itd. Również
skompletowanie, przygotowanie i złożenie wszystkich niezbędnych
dokumentów może okazać się skomplikowanym zadaniem, które będzie
wymagało od przedsiębiorcy sporego wysiłki i poświęconego czasu.
Przede wszystkim konieczne będzie przygotowanie zestawienia
wszystkich wydatków, na które przedsiębiorca chciałby uzyskać
dofinansowanie. Zestawienie wymaga dużej szczegółowości, zaś po
otrzymaniu dotacji konieczne jest rozliczenie się z każdej wydanej
złotówki i sporządzonego planu wydatków. Powyższe wynika z tego,
że dotację należy wykorzystać zgodnie z jej przeznaczeniem, zaś
w przeciwnym razie osoba, która sprzeniewierzyła przyznane jej
środki, zostanie zobowiązana do ich zwrotu. Skorzystanie z
dofinansowania wiąże się również z tym, że nowy przedsiębiorca
będzie musiał przez określony czas prowadzić swoją działalność
gospodarczą, nie będzie mógł jej zakończyć przed upływem
przewidzianego w przepisach okresu, bez względu na to, czy
działalność ta okazała się „strzałem w 10” i jest rentowna,
czy też nie przynosi żadnych zysków, a nawet wiąże się z
ponoszeniem strat. Jeżeli przedsiębiorca naruszy powyższy
obowiązek utrzymania na rynku działalności sfinansowanej ze
środków publicznych lub unijnych, to będzie musiał dotację
zwrócić.
Po
trzecie zaglądamy tylko do „jednego okienka”. Niegdyś
ewidencjonowaniem
przedsiębiorców będących osobami fizycznymi i udostępnianiem
informacji o nich zajmowały się gminy. Jednak od 1 lipca 2011 roku
weszły w życie przepisy tworzące Centralną Ewidencję i
Informację o Działalności Gospodarczej (CEIDG), którą prowadzi
minister właściwy do spraw gospodarki w systemie
teleinformatycznym. Osoba chcąca założyć własną pozarolniczą
działalność gospodarczą musi wypełnić odpowiedni wniosek o
zarejestrowanie (dostępne na stronach internetowych CEIDG) i może
dokonać zgłoszenia za pośrednictwem formularzy elektronicznych bez
wychodzenia z domu. Jeżeli jednak przedsiębiorca nie czuje się na
tyle doświadczony, by samodzielnie dokonać zgłoszenia swojej
działalności przez Internet, to zawsze może udać się z
wypełnionym wnioskiem (można go wydrukować ze stron internetowych
CEIDG, ale również pobrać w wersji papierowej w urzędach gminy)
do dowolnego urzędu gminy, gdzie urzędnik wprowadzi podane przez
przyszłego przedsiębiorcę dane na platformę usług administracji
publicznej lub w inny sposób, środkami komunikacji elektronicznej.
Innymi słowy urząd gminy nie prowadzi już ewidencji działalności
gospodarczej, lecz pośredniczy i pomaga w wprowadzaniu danych do
centralnej ewidencji przedsiębiorców. Takie zgłoszenie jest
równoznaczne z dokonaniem rejestracji jako nowy przedsiębiorca w
CEIDG, a także stanowi zgłoszenie do Urzędu Skarbowego i ZUS.
Podobnie rzecz ma się z dokonywaniem zmian danych przedsiębiorców-
zgłoszenie za pomocą formularza CEIDG w urzędzie gminy lub
internetowo jest równocześnie wypełnieniem obowiązku
aktualizacyjnego w ZUS i US. W teorii „jedno okienko” jest bardzo
dużym udogodnieniem zarówno dla nowych, jak i funkcjonujących już
na rynku przedsiębiorców. Jednakże trzeba mieć na uwadze to, że
organy jeszcze nie zawsze są ze sobą dobrze skomunikowane i mimo
wszystko lepiej zawsze sprawdzić, czy dokonana na platformie CEIDG
zmiana np. nazwiska ukazała się również w ZUS-ie itd. Kolejną
kwestią, którą należy podkreślić jest to, że „jedno okienko”
choć obejmuje zgłoszenie do ZUS, to przedsiębiorca i tak musi
samodzielnie wypełnić i zgłosić się do ZUS wraz z formularzem
ZUS ZUA. Co więcej „jedno okienko” nie pozwala również na
zgłoszenie przedsiębiorcy do US jako podatnika VAT. Ten obowiązek
musi zostać wypełniony samodzielnie przez przedsiębiorcę w
urzędzie skarbowym. W związku z powyższym wskazać należy, że
CEIDG miało oszczędzić przedsiębiorcom formalności, zwłaszcza
przy zakładaniu pozarolniczej działalności gospodarczej, jednakże
w praktyce nie wszystko uda się załatwić podczas jednej wizyty w
urzędzie gminy. Z pewnością jednak, co należy podkreślić,
ułatwieniem jest uzyskiwanie zaświadczeń z CEIDG czy rejestru
REGON- obecnie nie trzeba składać żadnego formalnego wniosku o
wydanie takich dokumentów, gdyż znajdują się one do pobrania
odpowiednio na stronie internetowej CEIDG i stronie internetowej
urzędu statystycznego. Wydruki z ww. stron mają moc zaświadczenia.
Katarzyna Mikołajczyk
Aplikant radcowski