Czy podczas urlopu
wypoczynkowego można za zgodą pracownika zatrudnić go w ramach umowy zlecenia
do wykonywanej w tym samym zakładzie tej samej pracy, którą wykonuje on podczas
zatrudnienia?
Zgodnie z art. 14 k.p. „Pracownik
ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach
wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych.” Jest to jedna z
podstawowych zasad prawa pracy. Ponadto zgodnie z art. 152 § 1.k.p. „Pracownikowi
przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu
wypoczynkowego, zwanego dalej "urlopem". Co ważne, zgodnie z § 2.
cytowanego przepisu: „Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu”.
Z powyższych przepisów wprost wynika,
że jednym z podstawowych praw pracownika jest prawo do corocznego, płatnego
urlopu wypoczynkowego, przy czym w przypadku udzielania urlopu w kilku
częściach jedna z nich powinna trwać co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych
(por. art. 162 k.p.) Celem urlopu jest wypoczynek pracownika, czyli ochrona
jego zdrowia. W związku z tym uznaje się, że prawo do urlopu ma charakter
osobisty, nie może być przeniesione na inną osobę, nie podlega też
dziedziczeniu. Ponadto urlop musi być udzielony w naturze, a wypłata
ekwiwalentu jest możliwa tylko w sytuacjach ściśle określonych przez przepisy
prawa (por. art. 171 k.p.).
Jednocześnie wskazać należy, że żaden
przepis prawa pracy nie normuje sposobu w jaki pracownik ma wykorzystać przysługujący
mu urlop, w związku z czym może on świadczyć pracę np. na rzecz innego
pracodawcy, oczywiście o ile nie narusza to umowy zawartej z pracodawcą, który
udzielił w tym okresie urlopu wypoczynkowego (np. zakazu konkurencji).
W sytuacji, która stała się podstawą
do sporządzenia niniejszego wpisu pracodawca chciałby zawrzeć z pracownikiem
umowę zlecenia, na podstawie której pracownik w okresie urlopu wypoczynkowego
świadczyłby na jego rzecz pracę polegająca na wykonywaniu obowiązków tożsamych
z wynikającymi z umowy o pracę. Zauważyć należy, że zgodnie z art. 22. § 1. k.p.:
„Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania
pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w
miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania
pracownika za wynagrodzeniem.” Zgodnie z § 11. tego
samego przepisu: „Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest
zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez
strony umowy.” Oznacza to, że niezależnie od tego jak strony nazwą zawartą
przez siebie umowę, jeśli jej celem będzie świadczenie przez pracownika
określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, będzie
to umowa o pracę. W związku z powyższym bez znaczenia jest to, na jakiej
podstawie pracownik będzie wykonywał pracę na rzecz pracodawcy w okresie urlopu
wypoczynkowego, ponieważ jakiekolwiek świadczenie pracy byłoby w rzeczywistości
równoznaczne ze zrzeczeniem się urlopu, co, zgodnie z art. 152 k.p., jest
niedopuszczalne.
Zawarcie jakiejkolwiek umowy, która
uzasadniałaby świadczenie przez pracownika usług na rzecz pracodawcy może
zostać uznane ze zmierzające do obejścia prawa. Podkreślić należy, że przepisy
kodeksu cywilnego, w szczególności art. 58 k.c., przewidują, że umowa mająca na
celu obejścia prawa jest nieważna. Również kodeks pracy w sposób ścisły
reguluje sytuacje, gdy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu, przy czym
powrót pracownika do pracy skutkuje koniecznością udzielenia mu urlopu w innym
terminie.
Wskazać również należy, że działanie
pracodawcy polegające na zawarciu z pracownikiem umowy, na podstawie której
będzie on wykonywał pracę w okresie urlopu wypoczynkowego może zostać uznane za
naruszenie podstawowych praw pracowniczych oraz zasad prawa pracy, co w
konsekwencji może skutkować odpowiedzialnością karną pracodawcy.
Podsumowując celem urlopu
wypoczynkowego jest ochrona zdrowia pracownika poprzez zapewnienie mu
możliwości wypoczynku. W związku z powyższym podczas urlopu wypoczynkowego
nie można zatrudnić pracownika w ramach umowy zlecenia do wykonywanej tej samej
pracy, którą wykonuje on podczas zatrudnienia, nawet w sytuacji, gdy pracownik
wyraża na to zgodę.
Podstawa
prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. (Dz.U. 1974 nr
24 poz. 141 ze zm.)
Justyna Gabrysiak
aplikant adwokacki