Klauzula sumienia nie może być używana jako instrument
narzucania innym, a w szczególności pacjentowi, żywionych przez
przedstawiciela zawodu medycznego przekonań moralnych - takie jest
stanowisko Komitetu Bioetyki PAN.
Komitet Bioetyki PAN w listopadzie ub. roku uznał za zasadne
wydanie stanowiska ze względu na "powracające doniesienia o niewłaściwym
korzystaniu przez polskich lekarzy z prawa do odmowy wykonania legalnej
procedury medycznej oraz ponawiane przez międzynarodowe organizacje
apele o udoskonalenie krajowych regulacji prawnych dotyczących tzw.
klauzuli sumienia".
Ponadto Komitet przypomniał, że Europejski
Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu w wydanych wyrokach stwierdził, iż
"postawa polskich lekarzy oraz niezapewnienie przez państwo polskie
skutecznych instrumentów prawnych pozwalających pacjentowi na
wyegzekwowanie należnego mu świadczenia doprowadziły do poważnego
naruszenia m.in. postanowień art. 3 Europejskiej Konwencji Praw
Człowieka, tj. prawa do wolności od tortur oraz nieludzkiego i
poniżającego traktowania oraz art. 8 Konwencji, czyli prawa do ochrony
życia prywatnego".
W wydanym stanowisku Komitet PAN przypomniał,
że lekarz, pielęgniarka i położna mają prawo odmówić wykonania
świadczenia medycznego tylko wtedy, gdy takie działanie "bezpośrednio"
narusza lub zagraża dobru, które według ich przekonań moralnych powinno
być chronione, np. życiu płodu. Nie może jednak odmówić pacjentowi
informacji niezbędnych do podjęcia decyzji dot. leczenia.
W
opinii Komitetu lekarz nie ma prawa, powołując się na klauzulę sumienia,
odmówić skierowania na badania prenatalne, nie zgodzić się na wydanie
zaświadczenia o stanie zdrowia płodu, ani nie poinformować pacjentki o
możliwości przeprowadzenia zabiegu przez innego lekarza. Lekarz nie może
też odmówić wypisania recepty na lek, "którego stosowanie pozostaje
wyłącznie w gestii pacjenta", czyli np. recepty na legalny środek
antykoncepcyjny lub postkoitalny. Wynika to m.in. z ustawy o zawodzie
lekarza oraz ustawy o prawach pacjenta.
Komitet wśród
rekomendacji wskazał, że w przychodniach lub szpitalach powinny powstać
wewnętrzne systemy przepływu informacji dotyczących lekarzy i
pielęgniarek, "którzy nie godzą się na wykonywanie świadczeń
wzbudzających obiekcje moralne innych pracowników". W sytuacji, gdy nikt
z pracowników nie chce wykonać świadczenia, kierownictwo placówki
powinno zapewnić współpracę z pracownikami w innych placówkach.
Według Komitetu na klauzulę sumienia nie mogą się powoływać całe
placówki medyczne, a jedynie lekarze, pielęgniarki lub położne. Prawo do
korzystania z klauzuli nie przysługuje aptekarzom - wskazał Komitet.
Jak
przypomniano w stanowisku, lekarz w "przypadkach niecierpiących zwłoki"
nie może skorzystać z klauzuli sumienia i odmówić wykonania legalnego i
medycznie uzasadnionego świadczenia zdrowotnego.
Komitet
podkreślił, że w przypadku powołania się na klauzulę lekarz musi
uzasadnić odmowę wykonania świadczenia i wskazać konkretną normę, która w
jego opinii zostałaby naruszona. Nie wystarczy ogólne stwierdzenie, że
byłoby to niemoralne lub niezgodne z jego sumieniem.
Stanowisko
zawiera załącznik nt. klauzuli sumienia w medycynie reprodukcyjnej,
ponieważ - jak wskazał Komitet - w tej dziedzinie najczęściej dochodzi
do odmowy wykonania świadczeń z powodów światopoglądowych. Chodzi o
przypadki przerywania ciąży oraz zapłodnienia in vitro. Komitet uznał
prawo lekarzy i pielęgniarek do odmowy osobistego uczestniczenia w tych
zabiegach.
Wskazał jednocześnie, że lekarz nie ma prawa odmówić
pacjentce "informacji i innych legalnych środków umożliwiających im
(parze-PAP) swobodne i odpowiedzialne decydowanie o tym, ile, kiedy i w
jakich odstępach czasu chcą mieć dzieci, a także informacji i legalnych
środków umożliwiających im osiągnięcie możliwie najlepszego zdrowia
seksualnego i reprodukcyjnego oraz dających im największą szansę na
posiadanie zdrowego potomka".
Komitet zwrócił uwagę, że lekarz
nie może odmówić pacjentce skierowania na badania np. prenatalne, nawet
jeśli wie lub przypuszcza, że na podstawie wyników tych badań kobieta
skorzysta z prawa do przerywania ciąży.
Lekarz nie może też
odmówić wydania orzeczenia ws. istnienia wskazań zdrowotnych lub
dotyczących patologii płodu uprawniających pacjentkę do legalnego
przerwania ciąży. Komitet przypomniał, że to nie lekarz, ale pacjentka
decyduje, czy zagrożenie jest wystarczająco duże, aby uzasadnić
przerwanie ciąży.
Stanowisko Komitetu PAN nie jest wiążące dla lekarzy.
Źródło: PAP/Rynek Zdrowia | 20-02-2014 14:19
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz