Wycena przedsiębiorstwa – stosowane metody

            Wycena przedsiębiorstwa jest ważnym procesem nie tylko w sytuacji, gdy właściciel zamierza sprzedać swoje przedsiębiorstwo, ale również gdy zamierza sprzedać udziały, pozyskać nowego inwestora lub stara się o kredyt. W niektórych przypadkach dokonanie wyceny jest także wymagane przez przepisy prawa np. podczas prywatyzacji przedsiębiorstwa. Przeprowadzenie starannego procesu wyceny pozwoli przedsiębiorcy na uniknięcie sytuacji, w której jego subiektywne przekonanie o wysokiej wartości firmy nie ma odzwierciedlania w realiach rynkowych i przez to uniemożliwia racjonalne zarządzanie przedsiębiorstwem. Pomaga także w uniknięciu odwrotnej sytuacji tj. niedoszacowania wartości firmy. Taka sytuacja również ma negatywny wpływ na działalność przedsiębiorcy, przede wszystkim na jego zyski. Wycena przedsiębiorstwa jest trudnym zagadnieniem, ponieważ jego efektem ma być wycena towaru, którego nie ma na rynku. Nie można bowiem stworzyć uniwersalnego „katalogu cenowego”, z którego wynikałaby wartość każdego istniejącego na rynku przedsiębiorstwa.

            W praktyce wyceny przedsiębiorstw można wyróżnić trzy podstawowe metody. Pierwszym sposobem jest podejście majątkowe zwane także metodą skorygowanych aktywów netto. Polega to na odjęciu od wartości majątku przedsiębiorstwa jego zobowiązań, które częściowo finansują ten majątek. W skrócie wartość przedsiębiorstwa jest uzależniona od stanu jego aktywów oraz sposobu finansowania. Metoda ta jest historycznie najstarszą, ale cały czas najbardziej rozpowszechnioną. Wyróżnia ona trzy sposoby wyceny majątkowej – metodę księgową, odtworzeniową oraz likwidacyjną (metoda upłynnienia). Metoda księgowa jest w gruncie rzeczy przeprowadzana za każdym razem, gdy tworzony jest bilans przedsiębiorstwa. Pomniejsza się tu aktywa o wszelkie zobowiązania długo lub krótkoterminowe. Druga metoda majątkowa tj. metoda odtworzeniowa pozwala odpowiedzieć na pytanie jakie koszty trzeba ponieść, aby odtworzyć badane przedsiębiorstwo od podstaw. Z kolei metoda likwidacyjna, jak sama nazwa wskazuje, pozwala oszacować jakie ceny za poszczególne składniki przedsiębiorstwa można byłoby uzyskać na rynku w przypadku likwidacji. Jednak żadna z metod majątkowych nie uwzględnia w wycenie wartości przedsiębiorstwa, jakimi są jego dobra reputacja, ugruntowana pozycja marki na rynku czy poziom wykwalifikowania pracowników. W dzisiejszych czasach wiadomym jest, że takich niemajątkowych składników przedsiębiorstwa nie można lekceważyć.

            Wyceny przedsiębiorstwa można dokonać także za pomocą metody dochodowej znanej także pod nazwą metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Korzystając z tej metody można uzyskać odpowiedź na pytanie czy majątek przedsiębiorstwa jest w stanie, i w jakim zakresie, zapewnić w przyszłości zyski inwestorom i właścicielom oraz zwrócić poniesione przez nich koszty w takim stopniu, aby inwestowanie w dane przedsiębiorstwo było opłacalne. Zatem przedsiębiorstwo jest tu traktowane nie jako wartość sama w sobie, ale jako narzędzie służące do uzyskania dochodu. Dochód ten może być mierzony dywidendą, ekonomiczną wartością dodaną lub wolnymi przepływami pieniężnymi. Zaletą tej metody jest to, że z jej pomocą można przewidzieć jakie dochody przedsiębiorstwo powinno przynosić w przyszłości.

            Trzecią z kolei metodą jest metoda porównań rynkowych, czyli metoda bazująca na komparatystyce. Stosowanie tej metody polega na porównaniu wartości badanego przedsiębiorstwa do innego, działającego w tej samej branży, w porównywalnych warunkach rynkowych, o podobnej wartości aktywów oraz poziomie sprzedaży. Jest to metoda bazująca na tym, że skoro za dane, podobne przedsiębiorstwo inwestorzy byli gotowi zapłacić daną cenę, to można domniemywać że także za wyceniane przedsiębiorstwo ma podobną wartość.

            Podsumowując, należy stwierdzić, że żadna z przestawionych metod nie jest idealna i nie pozwala na ostateczne rozstrzygnięcie o wartości danego przedsiębiorstwa. Z tego względu w praktyce często spotkać można sytuacje, w których wycena przedsiębiorstwa jest dokonywana za pomocą kilku metod równocześnie. Daje to pewniejszy obraz realnej wartości firmy na rynku. Wszystkie te metody zostały jednak stworzone na bazie „tradycyjnych” przedsiębiorstw. Stąd analitycy dokonujący wycen mają obecnie duże trudności w wycenie „młodych przedsiębiorstw” z grupy tzw. „start-up’ów”. Przedsiębiorstwa zaliczane do tej kategorii to przedsiębiorstwa, które zaczynają swoją działalność, głównie w sektorze nowych technologii oraz usług i towarów, które dopiero mają szansę zaistnieć na rynku. Niedługa historia, innowacyjność oraz mnogie źródła finansowania sprawiają ogromne trudności w zastosowaniu do wyceny jakiejkolwiek metody. Pomimo dużego ryzyka w wycenie wartości tego typu przedsiębiorstw oraz nieprzewidywalności, młode firmy napędzają wzrost gospodarczy, a przez to cieszą się zainteresowaniem inwestorów, którzy mimo nie do końca pewnych wycen są gotowi wesprzeć takie przedsięwzięcia.

Alicja Siemianowska

aplikant radcowski