Odpowiedzialność karna przedsiębiorcy

         Przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi ponoszą odpowiedzialność na takich samych zasadach jak zwykli ludzie, tzn. za wszystkie popełniane przestępstwa (np. za kradzież, oszustwo, itp.), ale istnieje także grupa przestępstw związana wyłącznie z prowadzoną działalnością gospodarczą. 

           Większość przepisów dotyczących odpowiedzialności przedsiębiorców zebrana została w rozdziałach XXVIII i XXXVI kodeksu karnego, jednakże istnieje również wiele przepisów pozakodeksowych, czyli uregulowanych w innych ustawach, takich jak, np.: prawo bankowe, ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, kodeks spółek handlowych czy kodeks pracy.

         Przestępstwa unormowane w kodeksie karnym można podzielić na dwie główne kategorie. Pierwszą z nich są przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, do których należy zaliczyć m. in. naruszenie praw pracownika, prawa ubezpieczeń społecznych, przepisów bhp (skutkujące narażeniem pracownika na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia), czy niezawiadomienie w odpowiednim terminie o wypadku przy pracy). Drugą kategorię tworzą tzw. przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu. Są to m.in. wyrządzenie szkody w obrocie gospodarczym, łapownictwo na stanowisku kierowniczym, oszustwo kredytowe, wyłudzenie odszkodowania, pranie brudnych pieniędzy, udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela, pokrzywdzenie wierzyciela, zaspokojenie tylko wybranych wierzycieli, łapownictwo w postępowaniu egzekucyjnym, wyzysk kontrahenta, zakłócenie przetargu publicznego, itp. 

         Kary, którymi zagrożeni są przedsiębiorcy to nie tylko grzywny, często bardzo wysokie, ale również kara ograniczenia czy też pozbawienia wolności, a także np. zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. 

         Najważniejszym kryterium decydującym o tym czy konkretny przedsiębiorca zostanie pociągnięty do odpowiedzialności karnej jest wina, Najprościej mówiąc wina to zamiar popełnienia przestępstwa. Przykładowo, jeśli przedsiębiorca nie spłaca zaciągniętego kredytu, ponieważ wyraźnie pogorszyła się jego sytuacja finansowa, przy czym w chwili zaciągania zobowiązania nie przewidywał takiej możliwości, nie można przypisać mu zamiaru popełnienia przestępstwa określanego jako doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Z drugiej strony, jeśli ten sam przedsiębiorca w chwili zaciągania kredytu przekonywał pracownika banku o swojej bardzo dobrej kondycji finansowej, wiedząc, że w rzeczywistości nie będzie w stanie spłacić takiego kredytu, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej za w/w przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności nawet do 8 lat. 

          W obliczu panującego obecnie kryzysu, skutkującego częstą niewypłacalnością czy też ogłaszaniem upadłości przedsiębiorców, duże znaczenie mają przepisy dotyczące odpowiedzialności karnej za działania zmierzające do pokrzywdzenia wierzycieli. Należy do nich zaliczyć m.in. udaremnianie lub uszczuplanie zaspokojenia wierzyciela, poprzez np. darowanie, zbywanie, ukrywanie, niszczenie, czy też obciążanie ( nie tylko pozorne, ale także rzeczywiste) składników swojego majątku. Warto podkreślić, ze także zaspokojenie tylko niektórych swoich wierzycieli może w pewnych sytuacjach zostać uznane za przestępstwo zagrożone karą nawet do 2 lat pozbawienia wolności.

          Liczba przepisów, których złamanie może skutkować odpowiedzialnością karną przedsiębiorcy jest bardzo duża, a ich naruszenie często jest wynikiem nie złej woli, ale raczej nieświadomości. Dlatego warto sprawdzić czy podejmowane działania, szczególnie w zakresie praw pracowniczych i zaspokajania wierzycieli są zgodne z aktualnie obowiązującym prawem, ponieważ, jak od dawna wiadomo: lepiej zapobiegać niż leczyć.