poniedziałek, 30 grudnia 2013

Umowa zlecenia i umowa agencyjna – porównanie



Zarówno umowa zlecenia jak i umowa agencyjna są uregulowane w kodeksie cywilnym. Obie regulacje są zasadniczo podobne, co może nastręczać problemów podczas ich stosowania.
Forma zawarcia umowy
Forma zawarcia umowy nie ma znaczenia dla ważności żadnej z tych umów. Mogą być one zawarte zarówno w formie ustnej jak i pisemnej, bądź w sposób dorozumiany. Jedynie w umowie agencyjnej wymagana jest forma pisemna w przypadku gdy strony chcą zawrzeć w niej pewne szczególne ustalenia:
  • umowa ma zawierać zapisy o zakazie konkurencji;
  • w określonych wypadkach agent ma ponosić odpowiedzialność za niewykonanie zobowiązania przez klienta.
Strona podmiotowa
W przypadku umowy zlecenia stronami są zleceniodawca czyli dający zlecenie oraz zleceniobiorca – przyjmujący zlecenie. W umowie agencyjnej również występuje zleceniodawca, ale odpowiednikiem przyjmującego zlecenie jest agent. Charakterystyczne dla umowy agencyjnej jest to, że obie jej strony muszą być przedsiębiorcami. W przypadku umowy zlecenia nie jest to konieczne. Zakres podmiotowy umowy zlecenia jest znacznie szerszy. Może być ona zawarta pomiędzy przedsiębiorcami, albo pomiędzy osobami nie prowadzącymi działalności gospodarczej, przedsiębiorcą może być także tylko jedna ze stron umowy zlecenia.
Strona przedmiotowa
Przedmiotem umowy zlecenia jest dokonywanie określonych czynności prawnych w imieniu dającego zlecenie. Ustawa w art. 734 k.c. mówi o czynności prawnej, ale zlecenie może obejmować szereg czynności. Zlecenie obejmuje także umocowanie do dokonania tej czynności prawnej, chyba że umowa stanowi inaczej. Zleceniobiorcy nie łączy ze zleceniodawcą stosunek podrzędności służbowej, ale musi on przy wykonywaniu zlecenia uwzględniać wskazówki zleceniodawcy. Zleceniodawca może również powierzyć wykonywanie zlecenia osobie trzeciej. Za jej ewentualne błędy ponosi on odpowiedzialność o tyle o ile nie dochował on należytej staranności w wyborze zastępcy. Umowa agencyjna dotyczy natomiast stałego pośredniczenia w zawieraniu umów lub reprezentacji zleceniodawcy. Ma ona charakter ciągły, a agent jest uprawniony do dokonywania czynności prawnych w imieniu zleceniodawcy, tylko gdy ten udzieli mu wyraźnego pełnomocnictwa. Agent tak samo jak zleceniobiorca jest w swojej pracy samodzielny, ale musi uwzględniać wskazówki zleceniodawcy. Nie może on powierzyć swoich obowiązków innej osobie, chyba, że zleceniodawca wyrazi na to zgodę na piśmie. Ważnym elementem umowy agencyjnej jest wskazany w art. 760 k.c. obowiązek wzajemnej lojalności. Następne artykuły precyzują na czym ta lojalność ma polegać. Agent ma obowiązek działać w imieniu i na rzecz zleceniodawcy. Musi również przekazywać bez zbędnej zwłoki wszelkie informacje i dokumenty. Strony mogą także dołączyć do umowy klauzulę o zakazie konkurencji. Lojalność zleceniodawcy przejawia się natomiast w przekazywaniu informacji i dokumentów niezbędnych agentowi do prawidłowego wykonywani swoich obowiązków, oraz do szybkiego przekazywania informacji o zawartych umowach i przewidywanej wysokości prowizji agenta. Agent może domagać się wypłacenia prowizji, nawet jeśli to nie on zawarł umowę, w sytuacji gdy zawarcie umowy jest efektem jego starań lub gdy została ona zawarta z naruszeniem przyznanej agentowi wyłączności (terytorialnej lub w stosunku do określonej grupy klientów).
Wynagrodzenie
Zleceniobiorca nie musi otrzymywać wynagrodzenia, jeśli strony zastrzegły to w umowie, w przeciwnym wypadku zleceniobiorcy należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy. Zleceniodawca winien również zwrócić koszty, jakie poniósł zleceniodawca w związku z wykonaniem zlecenia (pomniejszone o pobrane zaliczki) oraz zwolnić go od zobowiązań jakie zleceniobiorca zaciągnął, w celu wykonania zlecenia. Umowa agencyjna ze swojej istoty jest odpłatna. Wynagrodzenie agenta ma charakter prowizyjny, czyli uzależnione jest od ilości i wielkości zawartych przez niego umów. Agent może również otrzymać prowizję od umów, których nie zawarł osobiście jeżeli:
  • umowa została zawarta w wyniku jego starań;
  • umowa została zawarta z klientem, którego poprzednio agent pozyskał dla umów tego samego rodzaju:
  • agentowi została przyznana wyłączność na określonym obszarze, lub w stosunku do wyodrębnionej grupy klientów, a umowa z klientem przy naruszeniu tej wyłączności została zawarta bez wiedzy agenta.
Możliwe jest także wypłacenie agentowi prowizji od umów zawartych już po rozwiązaniu umowy gdy:
  • umowa została zawarta z naruszeniem wyłączności agenta, a propozycję jej zawarcia klient złożył przed rozwiązaniem umowy agencyjnej;
  • agent swoją działalnością znacząco przyczynił się do zawarcia umowy, a ponadto została ona zawarta w rozsądnym czasie od rozwiązania umowy agencyjnej,
Odpowiedzialność stron
Zleceniobiorca ponosi odpowiedzialność za niewykonanie zlecenia tylko w wypadku gdy nie dochował należytej staranności. Agent również nie ponosi przed zleceniodawcą odpowiedzialności za to, że nie udało mu się zawrzeć umowy. W takim wypadku nie otrzyma on po prostu prowizji. Strony mogą jednak zawrzeć w umowie postanowienia, na mocy których agent będzie ponosił odpowiedzialność za niewykonanie zobowiązania przez klienta.
Rozwiązanie umowy
Zarówno zleceniodawca jak i zleceniobiorca mogą wypowiedzieć umowę zlecenia w każdym czasie. Zleceniodawca zobowiązany jest tylko do rozliczenia się ze zleceniobiorcą poprzez wypłatę wynagrodzenia za wykonaną już pracę, zwrot nakładów, a w przypadku gdy rozwiązanie umowy nastąpiło bez ważnego powodu także wypłatę odszkodowania. Zleceniobiorca zobowiązany jest wypłacić takie odszkodowanie tylko jeśli umowa miała charakter odpłatny. Rozwiązanie umowy agencyjnej bardzie przypomina rozwiązanie umowy o pracę. Umowa agencyjna zawarta na czas nieoznaczony może być wypowiedziana na miesiąc naprzód w pierwszym roku, na dwa miesiące naprzód w drugim roku oraz na trzy miesiące naprzód w trzecim i następnych latach trwania umowy. Kodeks cywilny tak samo jak kodeks pracy w stosunku do umowy o pracę określa tu pewne minimum. Strony mogą w umowie jedynie wydłużyć okres wypowiedzenia, z tym że okres wypowiedzenia dla agenta nie może być dłuższy niż dla zleceniodawcy. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, termin wypowiedzenia upływa z końcem miesiąca kalendarzowego. Każda ze stron może jednak wypowiedzieć umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia w sytuacji, gdy druga strona nie wykonywała wynikających z umowy obowiązków. Jeśli rozwiązanie umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia jest przez stronę zawinione, ma ona obowiązek naprawienia powstałej w ten sposób szkody.
Składki ubezpieczeniowe
Zarówno umowa zlecenia jak i umowa agencyjna są umowami cywilnoprawnymi. Agent ani zleceniobiorca nie cieszą się więc ochroną, jaką zapewnia kodeks pracy. Nie mają tutaj zastosowania przepisy o urlopach, czasie pracy ani o ochronie kobiet w ciąży. W kwestii składek ubezpieczeniowych. Zarówno zleceniobiorca jak i agent muszą sami zatroszczyć się o ubezpieczenie zdrowotne. W przypadku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego jest ono obowiązkowe.

Justyna Jakubiak
aplikantka radcowska

Bibliografia:
  1. Źródło: INFOR; Artykuł z dnia: 2008-04-10
  2. Co różni zleceniobiorcę od osoby wykonującej umowę agencyjną; Autor: Edyta Dobrowolska; Gazeta Prawna Nr 188/2007 z dnia 2007-09-27
4. http://www.zus.pl/pliki/poradniki/porad23.pdf

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz