Urlop wypoczynkowy a praca na umowę zlecenie dla tego samego pracodawcy

Czy podczas urlopu wypoczynkowego można za zgodą pracownika zatrudnić go w ramach umowy zlecenia do wykonywanej w tym samym zakładzie tej samej pracy, którą wykonuje on podczas zatrudnienia?

Zgodnie z art. 14 k.p. „Pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych.” Jest to jedna z podstawowych zasad prawa pracy. Ponadto zgodnie z art. 152 § 1.k.p. „Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, zwanego dalej "urlopem". Co ważne, zgodnie z § 2. cytowanego przepisu: „Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu”.

Z powyższych przepisów wprost wynika, że jednym z podstawowych praw pracownika jest prawo do corocznego, płatnego urlopu wypoczynkowego, przy czym w przypadku udzielania urlopu w kilku częściach jedna z nich powinna trwać co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych (por. art. 162 k.p.) Celem urlopu jest wypoczynek pracownika, czyli ochrona jego zdrowia. W związku z tym uznaje się, że prawo do urlopu ma charakter osobisty, nie może być przeniesione na inną osobę, nie podlega też dziedziczeniu. Ponadto urlop musi być udzielony w naturze, a wypłata ekwiwalentu jest możliwa tylko w sytuacjach ściśle określonych przez przepisy prawa (por. art. 171 k.p.).

Jednocześnie wskazać należy, że żaden przepis prawa pracy nie normuje sposobu w jaki pracownik ma wykorzystać przysługujący mu urlop, w związku z czym może on świadczyć pracę np. na rzecz innego pracodawcy, oczywiście o ile nie narusza to umowy zawartej z pracodawcą, który udzielił w tym okresie urlopu wypoczynkowego (np. zakazu konkurencji).

W sytuacji, która stała się podstawą do sporządzenia niniejszego wpisu pracodawca chciałby zawrzeć z pracownikiem umowę zlecenia, na podstawie której pracownik w okresie urlopu wypoczynkowego świadczyłby na jego rzecz pracę polegająca na wykonywaniu obowiązków tożsamych z wynikającymi z umowy o pracę. Zauważyć należy, że zgodnie z art.  22. § 1. k.p.: „Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.” Zgodnie z § 1¹. tego samego przepisu: „Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.” Oznacza to, że niezależnie od tego jak strony nazwą zawartą przez siebie umowę, jeśli jej celem będzie świadczenie przez pracownika określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, będzie to umowa o pracę. W związku z powyższym bez znaczenia jest to, na jakiej podstawie pracownik będzie wykonywał pracę na rzecz pracodawcy w okresie urlopu wypoczynkowego, ponieważ jakiekolwiek świadczenie pracy byłoby w rzeczywistości równoznaczne ze zrzeczeniem się urlopu, co, zgodnie z art. 152 k.p., jest niedopuszczalne.

Zawarcie jakiejkolwiek umowy, która uzasadniałaby świadczenie przez pracownika usług na rzecz pracodawcy może zostać uznane ze zmierzające do obejścia prawa. Podkreślić należy, że przepisy kodeksu cywilnego, w szczególności art. 58 k.c., przewidują, że umowa mająca na celu obejścia prawa jest nieważna. Również kodeks pracy w sposób ścisły reguluje sytuacje, gdy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu, przy czym powrót pracownika do pracy skutkuje koniecznością udzielenia mu urlopu w innym terminie.

Wskazać również należy, że działanie pracodawcy polegające na zawarciu z pracownikiem umowy, na podstawie której będzie on wykonywał pracę w okresie urlopu wypoczynkowego może zostać uznane za naruszenie podstawowych praw pracowniczych oraz zasad prawa pracy, co w konsekwencji może skutkować odpowiedzialnością karną pracodawcy.

Podsumowując celem urlopu wypoczynkowego jest ochrona zdrowia pracownika poprzez zapewnienie mu możliwości wypoczynku. W związku z powyższym podczas urlopu wypoczynkowego nie można zatrudnić pracownika w ramach umowy zlecenia do wykonywanej tej samej pracy, którą wykonuje on podczas zatrudnienia, nawet w sytuacji, gdy pracownik wyraża na to zgodę.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 ze zm.)

Justyna Gabrysiak 

aplikant adwokacki